1 Haziran 2019  Cumartesi günü yapılan LGS  sınavındaki Fen Bilimleri A kitapçığı 9.soru hatalı. KONUNUN UZMANLARININ VERDİKLERİ CEVAP VE DELİLLER:

1. MEB'in  Ortaokul 8. sınıf kitabı (Bu kitap, Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 28.05.2018 tarih ve 78 sayılı (ekli listenin 154’ncü sırasında) kurul kararıyla 2018-2019 öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süreyle ders kitabı olarak kabul edilmiştir)209. sayfasında "Otomotiv ve beyaz eşya sanayisinde de cisimler boyanırken elektriklenmeden faydalanılır. Yüzeyler sprey boya kullanılarak boyanır. Spreyler, içindeki boyayı elektrik yüküyle yükler. Yüklü boya ile zemin arasında oluşan çekim kuvveti sayesinde yüzey boyanır." denilmektedir. Buradan hareketle muhakeme ve yorum yaparak soruya verilebilecek cevap B şıkkıdır.

2. Konu ile ilgili EBA'da verilen konu anlatımında otomotiv sektöründe boyama işleminde zıt yüklü tanecikler ile metal yüzeylerde düzgün boya dağılımı elde edildiği anlatılmaktaydı. Delil olarak kullandığımız kazanım videosu MEB tarafından sessizce kaldırıldı. 

3. MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü sitesindeki Elektrostatik Kitabı Sayfa 51'de konu ile ilgili "Boya tabancası içerisinden geçen boya tanecikleri pozitif yükle yüklenir. Boyanacak yüzey ise negatif yükle yüklenir. Boya tanecikleri tabancadan püskürtüldüğünde zıt yüklü boyama yüzeyine düzgün bir şekilde dağılırlar. Böylece pürüzsüz bir boyama gerçekleşir" denilmektedir. Bu açıklama okunduktan sonra soruyu okuyan öğrencinin yapacağı muhakeme ve yorumla vereceği cevap B şıkkıdır.

4.Genç girişimci Ali; Birinci denemede: negatif yükle yüklü metal bir yüzeye, nötr yükle yüklü boya tanecikleri gönderiyor boyanın düzgün dağılmadığını görüyor.

İkinci denemede: özdeş negatif yükle yüklü metal bir yüzeye, pozitif yüklü boya tanecikleri püskürttüğünde boyanın yüzeye düzgün dağıldığını görüyor.

Buna göre ikinci denemede beyaz eşyanın metal yüzeyine boyanın düzgün dağılmasının sebebi aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır?

B) Zıt yüklü cisimlerin birbirini çekmesi C) Aynı yüklü cisimlerin birbirini itmesi

MEB Cevap Anahtarına göre C) şıkkı doğru.

Şimdi yukarıda müfredat kitabı sayfa 209 ve EBA kazanım videosu izlendiğinde cevabın muhakeme ve yorumla birlikte çok açık B olduğu görülmektedir.

 Ancak, C şıkkı nasıl olabilir diye düşünürsek, püskürtülen boya taneciklerinin aynı yükte olması nedeniyle havada birbirlerini iterek dağıldıklarını anlarız. Peki havada saçılan yada dağılan tanecikleri yüzeye düzgün dağıtan sadece taneciklerin birbirini itmesi midir? Bunun cevabı EBA videosunda vardı, silindi. Ama internette heryerde dolaşan silinen videodan alıntı yaparak yazıyorum "Bildiğiniz gibi iletkende yük dağılımı her yerde aynıdır. Bu nedenle matal yüzeyin her noktasındaki yük miktarı eşit olur ve püskürtülen zıt yüklü boya tanecikleri her noktaya eşit miktarda yapışır. Bu şekilde pürüzsüz ve temiz bir boya işlemi yapılmış olur." denilmektedir.

Buradan hareketle iletken metal yüzeyin her yerine eşit miktarda dağılmış zıt yüklü tanecikler havada saçılmış boya taneciklerini tutarak düzgün bir yüzey oluşumunu sağlamaktadır. Bu durumda C cevabını zorlama bir yorumla (müfredat ve kazanımlardan bu detay çıkarılamaz) doğru kabul etsek bile, A,B ve D şıklarının yanlış olması gerekir ki B şıkkına kesinlikle yanlış denilemez.

Peki bu iddiaya HAYIR denirse. Hayır diyen kişi neden bu şekilde olmayacağını ispat etmekle yükümlü olacağından, pozitif yüklü boya tanecikleri karşısına (C şıkkındaki gibi) pozitif yüklü metal yüzey koyduğunda, aynı yüklü cisimlerin birbirini itmesi prensibi ile boya taneciklerinin düzgün dağılımını gözleyebilir mi?

Bu teknik açıklamayı yaptığımızda, C şıkkını savunanların bize söylediği "sen sadece soruyu okuyup oradaki deneye cevap vereceksin başka deneye gitme" oluyor. Ama "zıt yüklerin düzgün dağılımında bir etkisi yoktur" diyen iddia sahibi iddiasını ispatla yükümlü olacağından bu deney kaçınılmaz oluyor.

5. Sadece soruyu okuyarak sorunun cevabının B olabileceğinin ispatı: "İkinci denemede: özdeş negatif yükle yüklü metal bir yüzeye, pozitif yüklü boya tanecikleri püskürttüğünde boyanın yüzeye düzgün dağıldığını görüyor." deniliyor. Dikkat edilirse, önermeyi kısaltarak yazıyorum: "negatif yüzeye pozitif tanecik gönderiliyor, düzgün dağılım gözleniyor." bu önermede zıt cisimlerin birbirini çekmesi ile düzgün dağılım oluştuğu önerme içerisinde verilmiş. Buradan hareketle hiç kimse düzgün dağılımda zıt yüklerin hiçbir etkisi yoktur diyemez. Der ise, o zaman sorunun açıklama kısmındaki önerme yanlış olur. Bu durumda soru yanlış olur.

Bu da sadece soruyu okuyarak verdiğimiz cevap

6. Peki gerçek hayatta boyama işlemi deneydeki gibi mi yapılıyor. Bunu söylediğimiz zaman da çok tepki alıyoruz. Neden? sen sorunun dışına çıkıp başka deneyden bahsediyorsun falan deniliyor. Ama o zaman soruyu gerçek hayattan örneklendirmemeleri gerekiyor. Gerçek hayattan örnek verildiğinde gerçek hayattaki uygulamayı tutması gerekiyor. Bu açıklamamızı bilgi amaçlı veriyorum.

Otomotiv kaportası veya beyaz eşya metal yüzeyi toz boya ile boyanırken, metal yüzey topraklanır. Neden? metal yüzeyin kenar ve köşelerinde yüklü tanecikler daha fazla birikir. Zıt yüklü boya taneciklerini püskürttüğünüzde köşe ve kenarlarda boya birikmelerinin daha çok olduğunu, akmaların olduğunu gözlemlersiniz. Bu nedenle metal yüzeydeki fazla yüklerin toprağa akması için yüzey topraklanır. Yüklü boya tanecikleri metal yüzeye püskürtülür. Bu sorunun yanlışlığını doğruluğunu ispatlamaz ama dediğimiz gibi gerçek hayattaki uygulama budur.

Konu ile ilgili kamuoyunda duyarlılık oluşturulması amacıyla kampanya başlatılmış olup, yetkili mercilerden de gerekli iş ve işlemlerin yapılmasını talep ediyoruz.