Προς:

1. Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
2. Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Αθήνα, 4 Αυγούστου 2022

ΘΕΜΑ: Εκστρατεία κατάργησης των πλαστικών καλυμμάτων στα σχολικά βιβλία από την σχολική κοινότητα

Αξιότιμες κυρίες/κύριοι,

Κάθε χρόνο οι μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου, και Λυκείου της χώρας καταναλώνουν κατά μέσο όρο 1,2km2 πλαστικού καλύμματος βιβλίων για να "φροντίσουν" τα βιβλία τους από την φθορά χρήσης κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Η επιφάνεια του πλαστικού καλύμματος που καταναλώνεται κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι ισούται περίπου με την έκταση που περιλαμβάνει τον λόφο του Φιλοπάππου, την Ακρόπολη και το Θησείο, την Αρχαία Αγορά, τον λόφο της Πνύκας, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, και μέρος της Πλάκας.

Η παραγωγή των πλαστικών συνεισέφερε στα αέρια του θερμοκηπίου το 2015 κατά 3,8% παγκοσμίως. Τα αέρια θερμοκηπίου είναι ένα μέρος μόνο των προβλημάτων που δημιουργεί η παραγωγή πλαστικών. Πλαστικά, καθώς και χημικές ουσίες που περιέχονται σε αυτά, βρίσκουμε πλέον στο έδαφος, στις θάλασσες, και στο σώμα ανθρώπων και άλλων ζώων.

Γνωρίζουμε ότι 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων καταλήγουν στη θάλασσα και τα ποτάμια κάθε χρόνο, ενώ συνολικά από το 1990 έως το 2015 έχουν καταλήξει στη θάλασσα 124 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών. Τα μισά από τα πλαστικά αυτά είναι μικροπλαστικά με διάμετρο έως 5 χιλιοστά ενώ το 75% ανήκουν σε πλαστικά ηλικίας 30 ετών και άνω. Τα πλαστικά εκλύουν χημικά τα οποία δηλητηριάζουν το περιβάλλον των έμβιων οργανισμών, απειλούν την βιοποικιλότητα του πλανήτη, και μέσω του πεπτικού συστήματος καταλήγουν στο σώμα των ζώων (ανθρώπινων και μη) που ζουν σε αυτό.

Από στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης γνωρίζουμε ότι καταφέρνουμε να ανακυκλώσουμε μόνο το 30% των χρησιμοποιούμενων πλαστικών στην Ευρώπη, ενώ αυξάνεται συνεχώς η παραγωγή του παρά τις προσπάθειες μείωσης της χρήσης του.

Μέρος του προβλήματος αποτελούν τα διαφανή πλαστικά καλύμματα των βιβλίων, λόγω του περιβαλλοντικού κόστους που δημιουργούν τόσο κατά την παραγωγή τους, όσο και κατά την απόρριψη ή την διαχείρισή τους στο τέλος της ζωής του βιβλίου. Υπάρχει η αντίληψη πως αν πετάξουμε το βιβλίο με τα πλαστικά καλύμματα σε έναν κάδο ανακύκλωσης -- είτε μπλε (συσκευασιών) είτε κίτρινο (μόνο για χαρτί) -- μειώνουμε το πρόβλημα. Όμως, ακόμα και αν μπουν σε έναν κάδο ανακύκλωσης, το αν τελικά θα ανακτηθεί το πλαστικό που είναι κολλημένο στο χαρτί ώστε να χρησιμοποιηθεί ξανά είναι κάτι που έχει μεγάλη αβεβαιότητα.

Επίσης, όπως κάθε αγαθό, έτσι και τα πλαστικά καλύμματα στερούν από την κοινωνία πόρους (εργασία, ενέργεια, πετρέλαιο) που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλες πιο ουσιαστικές χρήσεις. Καθώς η ανθρωπότητα σπαταλά πόρους για να δημιουργήσει άχρηστα πλαστικά μίας χρήσεως, τα άλλα προϊόντα που παράγονται από τους ίδιους πόρους γίνονται ακριβότερα.

Τί θα συμβεί εάν τα εξώφυλλα των σχολικών βιβλίων τσαλακωθούν/λερωθούν/φθαρούν;

Απολύτως τίποτα. Τα παιδιά θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τα βιβλία και να μορφώνονται με αυτά. Κάποια παιδιά επίσης θα αρχίσουν να τα προσέχουν περισσότερο καθώς θα θέλουν τα εξώφυλλα να είναι καθαρά και φροντισμένα. Άλλα παιδιά θα συνεχίσουν να τα μεταχειρίζονται όπως έκαναν πάντα. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς οι μαθητές ορισμένα βιβλία θα τα κρατήσουν για την επόμενη χρονιά, ενώ κάποια άλλα (τα περισσότερα βιβλία) θα πεταχτούν ή θα μπουν στον κάδο ανακύκλωσης, όπως ακριβώς είναι σχεδιασμένη η ζωή τους.

Αντιθέτως, αν ντύνουμε τα εξώφυλλα με πλαστικό, τα εξώφυλλα των βιβλίων πιθανώς να φαίνονται πιο φροντισμένα, αλλά αυτό έχει ως κόστος την επίδραση του πλαστικού στην υγεία του περιβάλλοντος και κατ’ επέκταση στην υγεία του ανθρώπου, δηλαδή των παιδιών μας.

Αυτά τα δύο είδη κόστους (περιβαλλοντικό και χρηματικό) είναι εντελώς αχρείαστα.

Η Vegan Times ξεκινά εκστρατεία ενημέρωσης με σκοπό οι δάσκαλοι και οι καθηγητές να συστήνουν την κατάργηση πλαστικών καλυμμάτων στα σχολικά βιβλία εξαιτίας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που αυτά προκαλούν, και οι γονείς και μαθητές να σταματήσουν τη χρήση τους. 

Καλούμε το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Περιβάλλοντος να λάβουν υπόψη τους την αχρείαστη περιβαλλοντική ρύπανση που προκαλείται κάθε χρόνο από το ντύσιμο των βιβλίων και να ενημερώσουν τους πολίτες και ειδικότερα τους συλλόγους εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων και κηδεμόνων για τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο αυτής της χρήσης και να τους ενθαρρύνουν να την σταματήσουν.

Επίσης καλούμε:

• τους Συλλόγους Βιβλιοχαρτοπωλών της Ελλάδας,
• τους Συλλόγους Εκπαιδευτικών,
• τους Συλλόγους Γονέων & Κηδεμόνων, και
• τον Σύνδεσμο Ιδιωτικών Σχολείων

να πάρουν θέση και να δράσουν μαζί μας ενάντια σε αυτήν την αχρείαστη ρύπανση και σπατάλη πόρων.

Μπορεί η εξάλειψη των πλαστικών καλυμμάτων να φαντάζει “μικρή” μπροστά στα τεράστια προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα, αλλά σε έναν πλανήτη που καταστρέφεται, τίποτα δεν είναι “μικρό” -- τα πάντα είναι μέρος του προβλήματος και όλα είναι σημαντικά.

Παράρτημα:
Πηγές στοιχείων για υπολογισμούς

Τα στοιχεία για τους υπολογισμούς ελήφθησαν από τις ακόλουθες πηγές:

Αριθμοί μαθητών: Ελληνική Στατιστική Αρχή (statistics.gr).
Αριθμός βιβλίων ανά τάξη: Αποθετήριο «Φωτόδεντρο Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία» ΥΠΕΠΘ (ebooks.edu.gr).

Οι υπολογισμοί έγιναν με την υπόθεση ότι το ποσοστό των βιβλίων που “ντύνονται” κάθε χρόνο στην χώρα μας είναι 55% του συνόλου.

Με εκτίμηση,
VEGAN TIMES

Πηγές:

1. Λιανός, Θ. and Ψειρίδου, Α. (2021) Σώζοντας τον Πλανήτη. Αθήνα: Εκδόσεις Μπένου.
2. Azevedo-Santos, V.M. et al. (2021) ‘Plastic pollution: A focus on freshwater biodiversity’, Ambio, 50(7), pp. 1313–1324.
3. Brahney, J. et al. (2021) ‘Constraining the atmospheric limb of the plastic cycle’, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 118(16), p. e2020719118.
4. European Parliament (2018) ‘How to reduce plastic waste: EU strategy explained | News | European Parliament’, 9 July. (Accessed: 11 July 2022).
5. Oliveri Conti, G. et al. (2020) ‘Micro- and nano-plastics in edible fruit and vegetables. The first diet risks assessment for the general population’, Environmental Research, 187, p. 109677.
6. de Souza Machado, A.A. et al. (2018) ‘Microplastics as an emerging threat to terrestrial ecosystems’, Global Change Biology, 24(4), pp. 1405–1416.
7. Landrigan, P.J. et al. (2020) ‘Human Health and Ocean Pollution’, Annals of Global Health, 86(1), p. 151.
8. Zheng, J. and Suh, S. (2019) ‘Strategies to reduce the global carbon footprint of plastics’, Nature Climate Change, 9(5), pp. 374–378.
9. Nikiema, J. and Asiedu, Z. (2022) ‘A review of the cost and effectiveness of solutions to address plastic pollution’, Environmental Science and Pollution Research International, 29(17), pp. 24547–24573.
10. UNEP (2022) ‘Inside the Clean Seas campaign against microplastics’, 17 February. (Accessed: 11 July 2022).